Chicxulub
19-01-2021 Column
Auteur: Kees de Vreugd
Het is onmogelijk te bevatten hoe verwoestend deze gebeurtenis was, en hoe snel het gebeurde. Een rotsblok ter grootte van Mount Everest sloeg met een snelheid van twintig keer dat van een kogel in op een plaats dat we tegenwoordig kennen als het Yucataanse schiereiland, in Mexico. De meeste meteoren verbranden in de dampkring, maar deze was groot en snel genoeg om zich niks van de dampkring aan te trekken. Het kostte hem minder dan een halve seconde om de atmosfeer te doorkruisen.
De lucht voor de meteoor werd zo snel samengeperst, dat deze werd verhit tot temperaturen van een veelvoud van de zon. De drukgolf perste de oceaan ter plaatse van de inslag eenvoudigweg aan de kant en sloeg al een krater voordat de asteroïde zelfs was ingeslagen. Een tsunami varierend in hoogte van anderhalve kilometer aan de basis, tot enkele meters, hier en daar enkele honderden meters, trok een verwoestend spoor door ‘s werelds oceanen en de kustgebieden.
De inslag sloeg een schokgolf door de vloeibare kern van de planeet, die weerkaatste op de mantel aan de andere kant, van richting veranderde om elders weer te weerkaatsen, tot zij uitdoofde. Wekenlang was de wereld als een klok die luidde.
De asteroïde trok in haar wake een tunnel gevuld met het vacuüm van de ruimte door de atmosfeer met zich mee. Lucht, vermengd met aarde, rotsblokken, vegetatie en dieren stroomde toe om het gat te vullen. Dit ging met zoveel geweld gepaard, dat, in de luttele seconden voor en na de daadwerkelijke inslag, dit mengsel van aardoppervlak en het leven dat het herbergde, in een koker omhoog schoot. Een deel ervan werd in de ruimte rond de planeet uitgeworpen. Het is daarom goed mogelijk dat er fragmenten van dinosaurussen op de maan te vinden zullen zijn.
Op de plaats van de inslag verdampte een laag rots en graniet tot op tientallen kilometers diepte. Gesmolten graniet spetterde als water de lucht in. De ejecta van de inslag vormden een allesvernietigende stormram van oververhitte materie, die Mongolië in drie kwartier zou bereiken.
Kleine bolletjes gesmolten rots gritstraalden alles wat op hun pad kwam uit de lucht. Alles op de grond werd blootgesteld aan temperaturen tot 150 graden celcius. Er werd genoeg elektrostatische energie opgewekt om een spinnenweb van bliksemschichten met de snelheid een sneltrein over de horizon te jagen. Het aardoppervlak rimpelde als het oppervlak van een vijver in een bries; aardbevingen van de elfde categorie veroorzaakten vulkaanuitbarstingen in Argentinië.
In het eerste uur na de inslag sterft 75 % van al het leven op aarde. Alleen een beperkt aantal dieren dat leefde in het water, of onder de grond, heeft het eerste uur overleefd. Maar ook die komen aan de beurt. Zo goed als alles wat kan branden, staat in brand. De zon is weg: verscholen achter een dikke laag stof, as, rook en waterdamp.
Het begint te regenen. De inslag heeft behalve gesmolten en verdampte aardmantel, ook 360 miljard ton zwavel de atmosfeer in geworpen, dus we praten hier over zure regen. De oceanen verzuren, fytoplankton sterft uit en met fytoplankton het grootste deel van de rest van de voedselketen in de oceanen.
De volgende tientallen jaren weet de zon nauwelijks door te breken, planten en als gevolg de overlevende planteneters worden tot op de rand van extinctie gedreven. Deze asteroïde heeft hoogstwaarschijnlijk (er schijnt nog geen volledige wetenschappelijke consensus te zijn) onder andere de dinosaurussen uitgemoord, en de plek vrij gemaakt voor onze voorouders om uiteindelijk te evolueren tot de fantastische creaturen die wij zijn.
Laat me dit praatje voor de vaak afronden met een fun fact. Er vliegen nog genoeg van deze jongens rond om een inslag als deze niet slechts aannemelijk, maar een zekerheid te maken. We weten alleen niet precies wanneer dat gaat gebeuren. En, wat Hollywood je ook wil doen geloven, er is werkelijk niets dat we er aan zouden kunnen doen, althans niet met de technologie die we vandaag de dag voor handen hebben. Simulaties leerden ons dat een opgeblazen asteroide van deze omvang, onder invloed van zwaartekracht doodleuk samentrekt en als een samengeklonterde hoop puin alsnog met dezelfde impact in zal slaan.
Het goede nieuws is dat de mensheid het waarschijnlijk wel zal overleven, door onder de grond te kruipen en enkele duizenden jaren te overleven op schaaldieren en schimmels. Met wat geluk zien we ‘m vroeg genoeg aankomen en hebben we een aantal maanden tot een jaar om voorbereidingen te treffen. Om wellicht een paar honderdduizend van ons te laten overleven en zo het bestaan van de soort te garanderen.
Fun fact (bis): precies in het midden van de krater die déze killer heeft geslagen, ligt nu een dorpje met de naam Chicxulub, een van oorsprong Mayaanse naam die ‘staart van de duivel’ betekent. De Maya’s moeten iets geweten hebben, door deze bijzonder toepasselijke naam te kiezen. Hoe dat kan is me een raadsel. De eerste apen die je met een beetje goede wil menselijk zou kunnen noemen, betraden pas 65 miljoen jaar later het wereldtoneel. Denk daar maar eens over na.